Wat voor maatregelen kunnen we nemen om armoede te bestrijden? In november vroeg Esmee van Meer om een rondetafelgesprek te organiseren waarbij het thema armoede en schulden belicht zou worden vanuit verschillende invalshoeken: wetenschappelijk, met ervaringskennis en met organisaties. Het voorstel kreeg steun van alle partijen. Op dinsdag 16 mei was het zover en vond het gesprek plaats met sprekers Tim ’S Jongers (directeur Wiardi Beckman Stichting en zelf ervaringsdeskundige), Sanne Lamers (Nibud) en Anna Custers (lector aan de Hogeschool van Amsterdam).
Roep om meer ervaringskennis bij beleid
De avond werd afgetrapt door Tim ’S Jongers. Tim vertelde zijn verhaal over hoe ervaringskennis ontzettend belangrijk is bij het maken van beleid. Hij wist treffend en confronterend te vertellen hoe sommige (vaak goedbedoelde) beleidsinitiatieven pijnlijk uitpakken voor de mensen om wie het gaat. Zo sprak hij over hoe beleidsambtenaren de term “zelfredzame daklozen” gebruikten, om zo niet alle daklozen tegemoet te hoeven komen. Ook benoemde hij hoe pijnlijk “sociaaleconomische gezondheidsverschillen” zijn: mensen die jaren eerder overlijden, puur omdat ze een lager inkomen hebben dan anderen. Het was duidelijk merkbaar dat er veel onrecht is geslopen in beleid voor groepen die het moeilijk hebben en dat het echt belangrijk is om ervaringen van mensen die weten hoe het is om bijvoorbeeld geld- of gezondheidsproblemen hebben mee te nemen in beleid. Ook in Leiden kan dat beter. De raadsleden die er zitten, zijn vaak theoretisch opgeleid en hebben vaak een goed inkomen en dat geldt ook voor veel ambtenaren. We kunnen dus zeker meer ervaringskennis gebruiken.
Hoe doen we het in Leiden? – De cijfers van het Nibud
Vervolgens kregen we een tipje van de sluier van een presentatie over de langverwachte minima-effectrapportage van het Nibud. Sanne Lammers nam ons mee in een rapportage van een onderzoek waarin gekeken werd hoe de situatie verschillende typen huishoudens in Leiden eruitziet, ook na de maatregelen die landelijk al zijn genomen. Een aantal punten die we er als PvdA uit halen:
- We doen het eigenlijk al best goed in Leiden en we hebben een goed aanbod van ondersteuning. Bovendien leken er volgens het onderzoek geen tekorten bij de laagste inkomens. Wel bleek wederom dat veel van het aanbod de mensen nog niet bereikt, dus daar valt nog winst in te behalen.
- Helaas is bij een specifieke groep sprake van “armoedeval”: dat betekent dat mensen soms wanneer ze uit het werk gaan na dat ze een uitkering hebben gehad, er financieel niet op vooruit gaan. Dat is natuurlijk niet de bedoeling: werk is belangrijk voor zingeving en kan iemand gelukkig maken, maar moet ook lonen. Armoedeval is iets wat niet bij alle gemeenten voorkomt, maar in Leiden dus helaas wel. Daar moeten we naar kijken.
- Paren met kinderen van een oudere leeftijd houden maar moeilijk het hoofd boven water.
Het Nibud adviseert onder andere om dus goed te kijken hoe we mensen het beste kunnen bereiken met verschillende regelingen, hoe we als gemeente mensen extra steun kunnen bieden bij geldzaken en om goed te kijken naar de groepen die het zwaar hebben zoals de paren met oudere kinderen bijvoorbeeld. Een vollediger beeld krijgen we wanneer de minima-effectrapportage wordt toegezonden aan de gemeenteraad.
Hoe gaan we schulden bij jongeren tegen?
De avond eindigde met de presentatie van Anna Custers, lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Zij ging in op manieren om schulden bij jongeren te kunnen voorkomen. Een schokkend detail van haar verhaal: het aantal jongeren met problematische schulden is in de afgelopen vijf jaar verdubbeld. Hoe dat komt, is niet helemaal zeker, maar het lijkt dat het steeds meer populaire principe van kopen op afbetaling (nu kopen, later betalen, bijvoorbeeld via Klarna en Afterpay) eraan bijdragen. Ook zouden jongeren soms meer gevoelig zijn voor invloeden van buitenaf en beïnvloed worden om meer aankopen te doen, die weer zouden leiden tot schulden
Schulden bij jongeren zijn ontzettend heftig: geldproblemen kunnen je in het leven op veel manieren tegenhouden, maar als jongere heeft het ook veel invloed op de rest van je leven. Wat lastig is, is dat jongeren over het algemeen worden gezien als een groep die lastig te bereiken is. In Leiden doen we gelukkig al veel om jongeren te bereiken, zowel om schulden te voorkomen, als helpen bij geldproblemen. Toch zijn er altijd verbeteringen mogelijk. Volgens Anna Custers blijkt uit onderzoek dat gesprekken met andere jongeren die ook geldproblemen hebben hierin bijvoorbeeld kunnen helpen. Ook meer bespreekbaar maken van geldproblemen, bijvoorbeeld in het onderwijs, kan daaraan bijdragen.
Conclusies
Al met al hebben we veel informatie gekregen die we meenemen richting het nieuwe armoedebeleid. Na de zomer zal het nieuwe armoedebeleid naar de gemeenteraad gestuurd worden en volgt een mogelijkheid tot inspraak en vervolgens de discussie in de gemeenteraad. Als PvdA zijn we blij dat dit gesprek georganiseerd werd, maar willen we ook zelf meer het perspectief van de verschillende maatschappelijke organisaties terugzien in Leiden en inwoners van Leiden opzoeken. De komende maanden staan daarom voor ons in het teken van Leidenaren opzoeken: niet alleen om te laten zien welke hulp beschikbaar is, maar ook om input op te halen richting het nieuwe beleid en ervoor te zorgen dat we als gemeente goed ons best blijven doen om Leidenaren die dat nodig hebben te helpen. Wordt vervolgd!
