Begroting 2025 – Onderwijs en samenleving📚

Op 15 juni bespraken we in de commissie Onderwijs en Samenleving de programmabegroting 2025. In de programmabegroting 2025 -2028 staat wat de gemeente in 2025 samen met de stad wil bereiken, wat dat mag kosten en hoe dat wordt betaald. Tijdens de commissie bespreken we de programma’s die vallen binnen de commissie.

Wat opvalt in de begroting dat er veel wordt gedaan op gebied van jeugd, onderwijs, gezond oud worden en kansengelijkheid. Zo wordt op dit moment onder andere een Leidse Meidentop vormgegeven (gekoppeld aan Internationale Vrouwendag, maart 2025). Een dag die erop gericht is groep 8 ‘meiden’ bij elkaar te brengen vanuit verschillende scholen, hen te verbinden, perspectief te bieden via aansprekende rolmodellen en hun netwerk te verstevigen door connecties te leggen (en deze op te volgen via bijv. werkbezoekjes en/of snuffelstages). Erg belangrijk om te doen, uit onderzoek komt namelijk naar voren dat vanaf 5 jaar oud meiden minder groots gaan dromen, minder geloof in hun eigen kunnen ontwikkelen ten opzichte van jongens vanwege een gebrek aan rolmodellen die op hen lijken. Het heet de ‘dream gap’. Juist initiatieven zoals deze helpen dit te doorbreken. Daarnaast wordt er hard gewerkt om te kijken naar de mogelijkheden om de Rijke Leerdag uit te breiden, is er een heldere visie op de aanpak van het lerarentekort en zet de gemeente ideeën om in concrete acties om inwoners in Leiden vooruit te helpen door bijvoorbeeld te helpen met de cofinanciering van een nieuw speeltuingebouw voor Zuid-West.

Toch is de wereld niet een grote roze bril in Leiden. Door de plannen van het kabinet-Schoof staat de kansengelijkheid in het onderwijs onder druk. Kinderen zonder rijke ouders zijn de dupe. Zo wordt de subsidie voor de brede brugklas, MDT en school en omgeving stopgezet (of sterk verminderd) en komen armere ouders in de knel met de kinderopvang. Het nieuwe regeerprogramma van het Kabinet Schoof I bevat weliswaar maatregelen voor het versterken van jeugdzorg en het aanpakken van armoede onder kinderen, maar biedt geen structurele visie die op de lange termijn oplossingen en verbetering brengt voor het waarborgen van de rechten van kinderen terwijl de reeds ingezette bezuinigingen op jeugdzorg worden doorgezet. Het opzetten van de taskforce jeugdhulp is een goed initiatief, maar de verwachtingen zijn hoog omdat het zo broodnodig is dat er goede antwoorden komen. En door de korting via het Gemeentefonds, hebben we als gemeente straks gewoon minder geld, terwijl we nu al te weinig geld krijgen voor bijvoorbeeld onderwijshuisvesting.

Naast een aantal toezeggingen van de wethouder, onder andere dat de NJR Jongerenconsultatie Hervormingsagenda Jeugd ook lokaal gebruikt zal worden, dienden we ook een aantal bespreekpunten (mede) in. Deze worden hieronder toegelicht.

Solidariteitsfonds vrijwillige ouderbijdrage
Ongelijkheid ontstaat mede tussen scholen, omdat de ouderbijdragen verschillen. Op de ene school is namelijk de ouderbijdrage 900 euro en kunnen ouders dit missen, waardoor veel georganiseerd kan worden. Terwijl op een andere school in een wijk de bijdrage veel lager is, omdat niet meer van ouders gevraagd kan worden. Dit resulteert in minder schoolreisjes en excursies, wat zorgt voor ongelijkheid en ongelijke kansen in de ontwikkeling van kinderen. Daarnaast zien we dat scholen met een populatie met minder kapitaalkrachtige ouders sinds de invoering van de wet op kansengelijkheid minder inkomsten hebben uit de ouderbijdrage en hierdoor minder kunnen organiseren. Hierdoor neemt de kansengelijkheid juist weer af. In Utrecht werken ze daarom aan de ontwikkeling van een zogenoemd solidariteitsfonds. De vrijwillige ouderbijdrage blijft bestaan, maar het bedrag gaat naar het fonds in plaats van direct naar de betreffende school. Een school is dan niet meer afhankelijk van de bijdragen van ouders, maar van het collectief.

Er is een ruime meerderheid in de commissie om een verkenning uit te voeren naar het draagvlak in de gemeente Leiden hiervoor, verder uit te zoeken welke middelen nodig zijn hiervoor en te kijken welke stappen we moeten zetten om dit zo goed als mogelijk te implementeren in de gemeente Leiden. Een eerste stap richting hopelijk een solidariteitsfonds in Leiden om de kansengelijkheid voor kinderen verder te bevorderen.

Centraal toelatingssysteem
In de LEA spreekt de gemeente Leiden de ambitie uit “Om de vrijheid van onderwijs werkelijk mogelijk te maken blijven we met elkaar in gesprek en transparant over de procedure van aanmelding, inschrijving en toelating bij scholen.” Een belangrijk onderdeel daarvan is een centraal toelatingssysteem. Een centraal toegangsbeleid gericht op gelijke toegang ontbreekt nu, want de verantwoordelijkheid voor de plaatsing van leerlingen ligt wettelijk bij de schoolbesturen. De verantwoordelijkheid voor de toelating van leerlingen ligt bij de schoolbesturen. Onder de huidige wetgeving kan de overheid niet eenvoudig een gecentraliseerd beleid invoeren. Wel kunnen gemeenten een belangrijke coördinerende rol spelen, zoals dat al in o.a. Amsterdam, Den Haag en Utrecht gebeurt. Maar zelfs een lokaal gecoördineerd beleid kan pas echt optimaal werken als dit door alle schoolbesturen in een gemeente opgevolgd wordt. Een eerste stap richting dit systeem is het organiseren van draagvlak binnen de gemeenteraad en bij schoolbesturen. We hebben daarom geïnventariseerd binnen de commissie of er draagvlak is om een eerste, informatieve bijeenkomst omtrent dit onderwerp te organiseren.

Scenario’s opvang ongedocumenteerden
In samenwerking met GroenLinks en ChristenUnie werken we aan een voorstel om het College te verzoeken met scenario’s te komen voor de ondersteuning van ongedocumenteerden in Leiden nu de landelijke Vreemdelingenvoorziening in Rotterdam gaat sluiten. De inzet van de gemeente Leiden is om te alle tijde een stabiele situatie te (willen) creëren voor de kwetsbare doelgroep van ongedocumenteerden in Leiden en dat Leiden naar vermogen wil bijdragen aan een oplossing van hun situatie. Daarom is de afgelopen jaren een subsidie verstrekt aan Comité Ondersteuning Ongedocumenteerden (Cool) om dit te bewerkstelligen totdat de Rijksoverheid met nieuw beleid komt naar aanleiding van de evaluatie van de pilot Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV). De nieuwe coalitie heeft echter aangekondigd dat ze 18 miljoen euro wil bezuinigen door de rijksbijdrage op de LVV af te schaffen.

Landelijk zijn er 5 LVV’s; naast Groningen gaat het om Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Eindhoven, Leiden valt onder de regio Rotterdam. In de LVV werken gemeenten, ngo’s en justitiële ketenpartners samen aan een duurzame oplossing voor dakloze vreemdelingen zonder verblijfsvergunning die geen recht (meer) hebben op verblijf in rijksopvangvoorzieningen. In veruit de meeste gevallen kan de overheid hen niet uitzetten naar hun land van herkomst. Deelnemers krijgen in de LVV opvang en een minimaal bedrag aan leefgeld en worden begeleid bij het werken aan een duurzame oplossing. Dat kan zijn zelfstandige terugkeer naar het land van herkomst, doormigratie naar een derde land of alsnog een verblijfsvergunning in Nederland.  Deze regeling speelt een vitale rol in het bieden van onderdak en basisbehoeften aan mensen zonder verblijfsvergunning tijdens hun juridische procedures. Een recente evaluatie door de overheid toonde aan dat de LVV effectief is geweest in het ondersteunen van deze groep en ook heeft bijgedragen aan het voorkomen van uitbuiting en illegale activiteiten.

Zijn er zaken die jij wil agenderen binnen deze commissie? Of wil je graag meepraten over deze thema’s? Neem dan contact op via [email protected]. Zo kunnen we één-op-één spreken erover, of kun je lid worden van de themacommissie Sociaal Domein. Je inbreng wordt zeer gewaardeerd!